Urfa’da Sağlık (1900-1950)

Toplumların yaşamını ve tarihsel su¨reçte yaşanan dönu¨şu¨mleri etkileyen sağlık, geçmişte olduğu gibi gu¨nu¨mu¨zde de önemli bir konuma sahiptir. Bilhassa gu¨nu¨mu¨zde du¨nyayı etkisi altına almış olan salgın hastalık bu alandaki akademik çalışmaların daha da önem kazanmasını sağlamıştır. Son dönemlerde yaşadığımız bu su¨reç sağlık tarihini araştırmanın haklılığını göstermektedir. Bu bağlamda “Urfa'da Sağlık (1900-1950) Hastaneler, Eczaneler, Hekimler ve Hastalıklar” başlıklı bu çalışmada, Osmanlı İmparatorluğu'ndan Cumhuriyet'e geçiş ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında Urfa ilinin sağlık alanındaki durumu u¨zerinde durulmuştur. Urfa ilinin Osmanlı'dan Cumhuriyet'e geçiş ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında sağlık gelişmelerini tu¨m yönleriyle ele almak ve bunu bir çalışmayla sınırlandırabilmek elbette imkânsızdır. Ancak elinizdeki eser bu durumun bilinciyle Urfa sağlık tarihini; sağlık kurumları, bulaşıcı hastalıklar ve alternatif tıp yani geleneksel tıp perspektifinden okumaya çalışmaktadır. Çalışmanın esas gayesi Osmanlı'dan Cumhuriyet'e geçiş ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında toplumun sağlık alanındaki problemleri, sağlık alanında yapılan yatırımlar ve hizmet veren sağlık kurumları ile sağlık personelini genç devletin penceresinden anlatmaktır. Böylelikle Urfa yakın dönem sağlık tarihini sadece devlet eliyle kurulan sağlık kurumları ve hizmet veren sağlık personeli temelinde değil daha kapsayıcı bir bakış açısıyla toplumun ihtiyaçları ve problemleri çerçevesinde kendi kurum ve yöntemleriyle beraber okumak hedeflenmiştir. Çalışmada Urfa ilinin yaklaşık elli yıllık sağlık gelişmeleri seru¨veni ele alınırken, aynı zamanda sağlık alanında yaşanan değişimin toplumun sağlığına ne yönde etki ettiği de tartışılmaktadır. Kitapta öncelikle, tarihsel ve toplumsal bir analizle 20. Yu¨zyılın ilk yarısında hizmet veren sağlık kurumlarının ve hekimlerin faaliyetleri arşiv belgeleri ve basın eşliğinde ele alınmıştır. Ardından sağlık hizmetinin mihenk taşı olarak nitelendirilebilecek hastanelere yardımcı kuruluş olarak tanımlanan eczaneler ve eczacıların faaliyetleri u¨zerinde durulmuştur. Çalışmanın u¨çu¨ncu¨ kısmı, şehir genelinde meydana gelen sağlık sorunları ve bulaşıcı hastalıklarla yu¨ru¨tu¨len mu¨cadelenin ayrıntılı analizine yer verilmiştir. Son kısımda ise Osmanlı'dan Cumhuriyet'e geçiş ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında Alternatif Tıp olarak nitelendirilen Geleneksel Tıbbın sağlığa olan katkıları sözlu¨ tarih eşliğinde ortaya konulmaktadır.