Şehirler ve İnsanlar Türkmenistan, Bosnahersek, Romanya, Türkiye, Yunanistan, Makedonya, Bulgarist

Hindistan'dan Bağdat'a dönerken gördüğü şehirleri, karşılaştığı değişik ve ilginç olayları, ziyaret ettiği türbeleri ve çektiği zorlukları Seydi Ali Reis (1498-1562)'ten bir kitapta toplaması istenir. Bunun üzerine Seydi Ali Reis seyahatini kaleme alır ve Mirat'ül Memalik (Memleketlerin Aynası) adlı eser ortaya çıkar. Kütahyalı Evliya Çelebi (1611-1682) ise elli yıl kadar Osmanlı topraklarını dolaşır. Gezip gördüklerini Seyahatname adlı eserinde toplar. Evliya Çelebi'nin on ciltlik Seyahatnamesi, dolaştığı yerler hakkında önemli bilgiler verir. Bu eser Türk Kültür tarihi açısından önemli bir yere sahiptir. Yazılan bu eserler o dönemin aynası gibidir. Kültür sözlü ya da yazılı olarak gelecek nesillere aktarılır. Sözlü kültürün hiçbir şey karışmadan aslını koruyarak sonraki nesle aktarılabilmesi çok zordur. Hatta imkânsızdır da denilebilir. Ancak yazıyla kayıt altına alınan bilgiler sonraki nesillere olduğu gibi ulaştırılabilir. Bu açıdan gezi ve gözlem yazıları önemlidir.