Menderes'in İki Yakası

Ahmet Zeki Muslu; Mor Cepkenliler romaninin devami olan Menderes'in Iki Yakasi'nda, 1919 Temmuz ayi baslarindan, 1921 Ekim ayi sonlarina kadar, Güneybati Anadolu'da, Büyük Menderes Irmagi'nin iki yakasinda yasanan olaylari, Aydin Cephesi'nde Yunan Ordusu'na ilk kursunu sikan Killioglu Hüseyin Efe ekseninde anlatiyor. Anadolu'nun en verimli topraklarina can veren, Menderes'in kuzeyine Megola Idea pesindeki Yunanlar, güneyine sapkalari leylek tüylü Italyan askerleri gelip yerlestiler. Irmagin sol yaninda; Kösk, Sultanhisar ve Nazilli'yi elinde tutan Demirci Mehmet Efe, Sökeli Ali ve Zurnaci Ali Efe kuvvetleri, irmagin sag yanini elinde tutan Yörük Ali Efe, Killioglu Hüseyin Efe ve Kozalakli Mehmet Efe arasindaki kökü geçmise dayanan sonu gelmeyen bir güç mücadelesi. Menderes'in iki yakasindaki Aydin, Mugla ve Denizli üçgeninde bir yanda yurtseverler, bir yanda isbirlikçiler ve Ittihat ve Terakki Partisi ile Hürriyet ve Itilaf Partisi yandaslari arasindaki çekismeler. Öte yandan yolu Aydin'a düsen, Yunan yayilmasina karsi yürütülen direnisin içerisinde yer alan Celal Bayar, Adnan Menderes, Mahmut Esat Bozkurt, Sükrü Saracoglu, Refet Bele, Çerkez Ethem gibi Cumhuriyet tarihinin önemli adlari da bu romanin birer kahramanlari oldular."Büyük Menderes Irmagi kadar deli bozuk, boz bulanik akan baska irmak yoktur. Kimi yil; yatagini begenmez, bir ustura gibi yarar ovanin topragini, baska bir yatak olusturur, oradan akmaya baslar. Bir baska yil, eski yatagina çekilir, bir zaman da oradan bir kara yilan gibi kivrila büküle akar. Kimi kis aylarinda azginligi tutar, yatagina sigmaz, iki yana tasar, bütün ovayi sel altinda birakir. Ovada ekili, dikili ne varsa hepsini milli bir balçikla örter geçer. Sonra da koca Aydin Ovasi'ni, uçsuz bucaksiz bir sazliga ve batakliga dönüstürür..."(Tanitim Bülteninden)