Çok Eşlilik / Taaddüd-i Zevcat

Kadin ve kadinin toplumsal konumu hakkindaki tartismalar Osmanli kültür hayatina, batililasma hareketi ile baglantili olarak girmistir. Bu konudaki tartismalardan biri olan çokeslilik sorunu, 19. yüzyilin ikinci yarisindan itibaren özellikle roman ve inceleme türü eserlerde genis biçimde ele alinir. Ancak günümüzde çok eslilik baglaminda yapilan bazi arastirmalar sorunu çagdaslasma tarihinde yer aldigindan daha fazla öne çikarmakta, dolayisiyla gerçekligin tasvirinden çok, Sarkiyatçi gelenegin taleplerine yönelik bir kaynakça olusturulmaktadir. Çok eslilik konusundaki ilk önemli tartismalardan biri Fatma Aliye Hanim ve Mahmud Esad Efendi arasinda geçer. Bu tartismaya Türk modernlesme tarihi ve kadin ana baslikli arastirmalarin hemen hepsinde deginilmektedir. Çesitli dergilerde yayimlanan makaleler ve karsilikli yazismalarla devam eden bu tartismanin bir tarafi olan Mahmud Esad Efendi, çalismalari Cevdet Pasa tarafindan da takdirle karsilanan hukuki, sosyal ve dini konularda eser vermis bir ilim adamidir. Tartismanin diger tarafi Fatma Aliye Hanim ise, romanci ve yazar olmasinin yaninda babasi ile Mecelle üzerine çalismis, kadinlarin hukuku konularinda da oldukça yetkin bir aydindir. Ayni zamanda birbiri ardina yayimladigi romanlarla “kadin sorunu”nu ilk ele alan kadin yazardir. Tartismalarda ortaya çikan entelektüel seviye okuyucularin çok eslilik konusunda tatmin edici bir polemik izleyebilmelerine imkan tanimaktadir. Metinlerdeki mantik baglantilarinin iki yazar tarafindan da güçlü bir sekilde takip edilmesi ve tartismacilarin nazik üslubu, metinlere tartisma adabi açisindan da örneklik degeri kazandirmaktadir. Elinizdeki kitap, Fatma Aliye Hanim ve Mahmud Esad Efendi arasinda meydana gelen ilk çok eslilik tartismasinin tamamini bir araya getirmektedir. Dolayisiyla tarih, sosyoloji ve kadin ile ilgili arastirmalarda önemli bir boslugu dolduracak ve çok eslilikle ilgili yeni çalismalara isik tutacak bir kaynak mahiyetindedir.